რაც უფრო მეტს სწავლობ, იაზრებ თუ რაოდენ ცოტა იცი

ცოდნის შეძენა პარადოქსულ პროცესს ჰგავს – რაც უფრო ღრმად ეცნობი თემას, მით უფრო მეტად აცნობიერებ საკუთარი უცოდინრობის მასშტაბს. სოკრატეც ხომ სულ ამას ამტკიცებდა: „მე მხოლოდ ის ვიცი, რომ არაფერი ვიცი.“

სწავლა ადამიანს თავდაჯერებულობასთან ერთად, თავმდაბლობასაც მატებს. როდესაც ახალ სფეროს ეცნობი, თავდაპირველად შეიძლება იფიქრო, რომ მისი ძირითადი კონტურები შენთვის ფრიად გასაგებია. თუმცა, რაც უფრო მეტ დროს უთმობ კვლევას, მით უფრო ფართოვდება შენს თვალწინ არსებული საკითხები, ჩნდება ახალი კითხვები და იაზრებ, რომ აქამდე მხოლოდ ზედაპირს შეეხე.

ამგვარი გააზრება განსაკუთრებით მეცნიერებაში, ფილოსოფიასა და ხელოვნებაში კიდევ უფრო მარტივად შესამჩნევია. მაგალითად, ფიზიკის დარგში ე.წ. „დაუსრულებელი კითხვების“ რაოდენობა მუდმივად იზრდება. მეცნიერთა მიერ მოპოვებული ყოველი ახალი პასუხი ათობით ახალ საკითხს აჩენს. იგივე შეიძლება ითქვას პიროვნულ განვითარებაზეც – რაც უფრო მეტს კითხულობ, ფიქრობ და აანალიზებ, მით მეტად არკვევ, რამდენი რამ გრჩება ჯერ კიდევ აღმოსაჩენი.

ამ დასკვნამდე მიღწევა თავდაპირველად შეიძლება შფოთვის გამომწვევი ჩანდეს, მაგრამ სინამდვილეში ეს განვითარების უტყუარი ნიშანია. გაცნობიერებული უცოდინრობა ზრდისა და სწავლას გაგრძელების მთავარი სტიმულია. რაც უფრო ღრმად ვეძიებთ ცოდნას, მით უფრო ვაცნობიერებთ მისი უსაზღვრო ბუნების სიდიადეს.

შეგრძნება, რომ ჯერ კიდევ უამრავი რამ არ იცი, უნდა იყოს მოწოდება მუდმივი განვითარებისკენ. სწორედ ამგვარი სიღრმის აღქმა გვაქცევს ჭეშმარიტად მცოდნე ადამიანებად, რომლებიც არ კმაყოფილდებიან მიღწეულით და მუდამ მზად არიან ახალი ჰორიზონტების დასაპყრობად.

ცოდნის სამყარო უსასრულოა, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ მასში დაკარგვა უნდა გვაშინებდეს. პირიქით, ეს არის გზა თვითგანვითარებისა და ახალი შესაძლებლობების აღმოჩენისკენ. ამიტომაც, ყოველ ახალ კითხვას უნდა მივეგებოთ არა შიშით, არამედ ცნობისმოყვარეობით – რადგან რაც უფრო მეტს ვსწავლობთ, მით უფრო ვუახლოვდებით ჭეშმარიტ სიბრძნეს.